با توجه به اینکه مهندسی ساختمان یکی از مهم ترین بخش ها در زندگی امروز بشر می باشد که در سال های اخیر پیشرفت چشم گیری در دنیا داشته است، تصمیم گرفتیم به مبحث هوشمند سازی از دیدگاه مهندسی ساختمان بپردازیم.
در دنیا استفاده بهینه از انرژی در طراحی ها در حال توسعه می باشد که به همین دلیل معماران در طراحی معماری خود از آن بهره می برند و همین امر سبب شده تا استفاده از سیستم های هوشمند پا به عرصه ساختمان سازی نیز بگذارد.
در ابتدا معماری هوشمند خانه ، خیال و اندیشهای بیش نبود. برای چندین دهه، علوم ایدهی خانهی خودکار را مورد بررسی قرار دادند.
در اوایل قرن بیستم لوازم خانگی به صورت دستاورد های هوشمندانه مطرح شدند؛ در سال ۱۹۰۱ دستگاه جارو برقی موتوری و در سال ۱۹۰۷ جارو برقی الکتریکی و دو دههی بعد یخچال، فریزر، خشککن لباس، ماشینهای لباسشویی، اتو و نان برشتهکن اختراع شد.
در اوایل قرن بیست و یکم محبوبیت خانههای هوشمند افزایش یافت و فنآوریهای نوین در این رابطه ظهور کردند و خانههای هوشمند گزینههای بهینهتری برای کاربران شدند.
یکی از مهمترین موضوعاتی که در چند دهه اخیر مورد توجه اکثرکشورهای صنعتی و در حال توسعه بوده است، بحث جلوگیری از اتلاف انرژی در بخش خانگی و ساختمان می باشد. اهمیت این بحث زمانی که تقاضا برای عرضه ذخایر نفتی و انرژی ناشی از آن افزایش یافت روشن تر شد.
نیاز به ساخت ساختمان های جدید مسکونی، اداری، آموزشی و... و گرایش به استفاده از تجهیزات جدید باعث افزایش مصرف انرژی در این بخش شده است. با نگاهی به آمار اتلاف انرژی در ایران به وضوح می بینیم که مصرف بی رویه در بخش ساختمان مسکونی و تجاری بیش از سایر بخش هاست. در حال حاضر نزدیک به 40 درصد از کل انرژی مصرفی در کشور در بخش خانگی و تجاری می باشد.
در جهت کاهش هزینه های صنعت ساختمان و کاهش مصرف انرژی و بهینه ساختن آن، عملکرد سیستم های مدیریت و اتوماسیون ساختمان چشمگیرتر است.
با این نگرش در راستای صرفه جویی بهتر و منطقی تر انرژی در کشور به لزوم هوشمند سازی ساختمان ها و نظارت سیستم کنترلی دقیق در ساختمان ها بیش از پیش واقف خواهیم شد.
سیستمهای کنترل هوشمند و مدیریت انرژی ساختمان که به نام Building management systems) BMS) شناخته میشوند، در ساختمان نصب شده و از طریق اجزای خود، بخشهای مختلف ساختمان را کنترل میکنند.
قسمتهای تحت کنترل سیستمهای BMS شامل تاسیسات الکتریکی و مکانیکی، سیستمهای ایمنی و امنیتی و سیستمهای مربوط به بسترهای ارتباطی است. هدف از استفاده از این سیستمها در ساختمان، تطبیق کارکرد اجزای مختلف با توجه به نیاز ساختمان، ساکنان و شرایط محیطی در آن زمان است. بکارگیری انواع حسگرها در داخل و خارج ساختمان و همچنین استفاده از یک سیستم واحد، میتواند به طور لحظهای کنترل تمام شرایط آسایشی و امنیتی را در اختیار گیرد؛ به این ترتیب تمام انرژیهایی که اتلاف میشوند کنترل و برای رسیدن به شرایط ایده آل استفاده خواهند شد.
در سیستم مدیریت ساختمان بسیاری از فعالیتهایی که از روی عادت انجام میشوند به صورت هوشمند و تحت مدیریت مرکزی کنترل میشوند.
این کار صرفه جویی در زمان، هزینه، نیروی انسانی و کاهش مصرف انرژی را به دنبال دارد.
(جهت آشنایی بیشتر با bms به این بخش مراجعه نمایید.)
برنامه ریزی برای بهینه کردن مصارف و هزینه ها در قسمت های مختلف ساختمان و کنترل هرچه بهتر در کارکرد تجهیزات با توجه به برنامه زمانی که برای بخش های مختلف در ساختمان نظر گرفته می شود و همچنین توجه به عوامل طبیعی همچون تابش خورشید و نورگیری در بخش های مختلف و وجود سطوح خارجی در تبادل سرما و گرما در ساختمان بی تاثیر نبوده که با سیستم های هوشمند سازی ساختمان تمام این موارد را برای ساکنان برای بهره بردن هرچه بهتر از فضاهای ساختمان به ارمغان می آورد.
از راه های بهینه سازی در مصرف و هزینه در ساختمان می توان در بخش های مشاعات ساختمان با هوشمند سازی روشنایی با توجه به رفت و آمد ساکنان و افرادی که در ساختمان حضور پیدا می کنند مصرف را بطور چشم گیری کاهش داد.
در ساختمان ها با کاربری های متفاوت (مسکونی، بیمارستان، هتل، مجتمع های تجاری و اداری و ... ) می توان برنامه ها و سناریو های مخصوص به آن فضا را تعریف کرد به نحوی که کاربران به بهترین نحو بتوانند از آن بخش استفاده کنند.
در بخش هایی که نور خورشید در طول روز وجود دارد می توان برنامه هوشمند سازی ساختمان را طوری تنظیم کرد که با توجه به وجود نور چراغ ها خاموش و در صورت عدم نور طبیعی، نور مصنوعی به صورت اتوماتیک فعال شود.
کاربری هایی که برق اضطراری در آنها از اهمیت بالایی برخوردار است، می توان با برنامه ریزی سناریوی برق اضطراری به محض قطعی در برق، بدون وقفه با داشتن سیستم هوشمند سازی روشنایی برق اضطراری را فعال کرد.
وجود دوربین مداربسته و کنترل آن توسط نرم افزار به صورت تمام وقت
و استفاده از سیستم کنترل از راه دور برای نظارت هرچه بهتر از بخش های مختلف ساختمان
و همچنین سیستم تشخیص هویت برای کاربری هایی که از این سیستم استفاده می کنند.
در هوشمند سازی ساختمان امکان تنظیمات و برنامه ریزی ایمنی در زمانی که شرایط اضطراری به وجود آید ( آتش سوزی، دود، وجود گازها و ... ) بسیار کارآمد می باشد.
اطلاع رسانی به واحدهای امدادی در صورت بروز حادثه ( آتش سوزی، دزدی و ... )
و همچنین برنامه ریزی برای شرایط اضطراری به وجود آمده در فضاهای مشاعات برای خروج ساکنان و ورود برای امدادگران ( باز و یا قفل شدن درب های اضطراری، تهویه و تنظیم فشار هوای راه پله ها و ... ) از مزایای استفاده از سیستم های هوشمند ایمنی می باشد.
در دنیای امروز "خانه های هوشمند" دربارهی تامین امنیت و زندگی بهتر است.
خانههای هوشمند پایدارند و سبب شده است که در خانهها از مصرف انرژی غیرضروری جلوگیری شود.
افزایش امنیت، کیفیت زندگی، آسایش روانی و فیزیکی، تسلط و کنترل بر محیط ، کاهش هزینه ها و بهینه سازی مصرف انرژی از دستاورد های فعلی فرآیند هوشمند سازی می باشد.
همچنین با توجه به سرعت پیشروی هوشمند سازی در ساختمان، فراگیر شدن طراحی های هوشمند به وسیله ی معماران و ساختمان سازان و ارزش یابی جایگاه خانه های هوشمند درجامعه، بهتر است از همین امروز به فکر هوشمند سازی در ساختمان های خود باشیم ؛
بدین ترتیب آینده ی جایگاه ساختمان خود را در زمینه ی تکنولوژی ، هویت و ارزش مادی حفظ می نماییم.